Stowarzyszenie Rodów Grodzieńskich zainicjowane zostało w trakcie zebrania członków założycieli w Warszawie dnia 1 III 2017 roku. Grupę założycielską stanowili między innymi przedstawiciele i potomkowie rodów Ejsmont/Ejsmond herbu Korab, Tołłoczko/Tołoczko herbu Pobóg, Jurowski herbu Przyjaciel, Cypla herbu Kościesza, Sipowicz herbu Lis, Bylczyński herbu Dęboróg – wszystkie wymienione rody wywodzą się z szeroko pojętej Grodzieńszczyzny.
Formę prawną Stowarzyszenie uzyskało 28 VI 2017 roku. Podane daty opisują tylko wynik końcowy lecz początki miały miejsce już wiele lat wcześniej…
Tematyką Grodzieńszczyzny i rodów tam zamieszkałych na przestrzeni wieków jeszcze kilka lat temu zajmowała się zaledwie garstka pasjonatów historii
i genealogii. W tym miejscu należy wymienić takie osoby, jak: Rafał Jurowski
z Katowic, Ludwik Olczyk z Łodzi, Piotra Cypla z Warszawy, Leon Ejsmont ze Szczecina. Każdy z nich z osobna badał genealogię własnych rodów, których historia niejednokrotnie sięgała, co najmniej pięciu wieków. Z czasem okazało się,
że wszystkie rody szlacheckie Grodzieńszczyzny poprzez wielorakie koligacje
i pokrewieństwa to jedna wielka rodzina, której historię nie sposób badać
osobno. Gdy odnajdywano gdzieś w Polsce lub na świecie współczesne ślady jednego
z Jurowskich, Ejsmontów, Bylczyńskich czy Tołoczków, okazywało się,
że ich przodkowie historycznie mieli swoje korzenie nie gdzie indziej, jak tylko na Grodzieńszczyźnie. Ślad ich istnienia odnajdywano w księgach metrykalnych licznych parafii rzymsko-katolickich dawnych Dekanatów: grodzieńskiego, wołkowyskiego
i sokólskiego, a także księgach cerkwi greko-katolickich (unickich).
Wtedy właśnie zaczęto dostrzegać potrzebę szerszego spojrzenia w sensie
„Rody”, a nie pojedynczy „Ród” Grodzieński…
We wrześniu 2008 roku Leon Jarosław Ejsmont założył stronę internetową poświęconą rodowi Ejsmont herbu Korab. Podstawowym celem strony było dotarcie do jak największej grupy współrodowców (bez względu na pisownie nazwiska). Efekt został osiągnięty, czego rezultatem był zorganizowane w kolejnych latach zjazdy.
W dniach 26-28 VI 2009 w Mierkach k/Olsztynka odbył się I Międzynarodowy Zjazd Rodu Ejsmont herbu Korab i Rodów Spokrewnionych, na którym obecni byli przedstawiciele tego rodu zarówno z Polski, jak i Białorusi, Wielkiej Brytanii, Rosji, Włoch i Niemiec. Łącznie 80 osób Na zjeździe obecni byli również przedstawiciele innych rodów – Jurowski herbu Przyjaciel i Tołłoczko herbu Pobóg. Na zjeździe zaprezentowano książkę autorstwa Tadeusza Ejsmonta z Modlicy pt. „Ejsmontowie”. Rozstrzygnięto również konkurs na opowieść rodową. Laury zdobyli Wawrzyniec Ejsmont za „Wschodnie opowieści” (I miejsce), Albert Kraczkowski za „Dzieje rodu Ejsmontów spod Mińska na Białorusi” w języku rosyjskim (II miejsce) oraz równorzędnie III miejsce Ewa Witczak
za „Kronika rodzinna. Drzewo genealogiczne mojej rodziny: Koryckich i Eysmontów, album z 2004 roku” i Józef Rudzki za „Wspomnienia rodowe poczęte od Stefana Ejsmonta z roku 1840 w Kronice Rodzinnej”.
W dniach 25 – 27 VI 2010 w pałacu Drwalew odbył się II Międzynarodowy Zjazd Rodu Ejsmont herbu Korab i Rodów Spokrewnionych. Oprócz przedstawicieli rodu Ejsmont z całego świata obecni byli reprezentanci innych rodów, a także prezes Związku Szlachty Polskiej wielmożny pan Henryk hrabia Grocholski
i wielmożny pan Henryk Wąsowski. Zaprezentowano kolejną publikację autorstwa Tadeusza Ejsmonta z Modlicy. „Ejsmontowie herbu Korab”. Podjęto również decyzję
o powołaniu fundacji lub stowarzyszenia skupiającego nie tylko ród Ejsmont, ale także inne rody Grodzieńsczyzny – w sprawozdaniu ze zjazdu zapisano: „aby dopełnić debaty
i liczne uzgodnienia na temat powołania fundacji zostało ogłoszone co następuje: organizacją zajmie się Rafał Jurowski z Katowic dobierając sobie niezbędnych współpracowników, a nazwa będzie związana z rodami Grodzieńszczyzny.
W marcu 2012 roku Rafał Jurowski i Ludwik Olczyk założyli Forum Rodów Grodzieńskich oraz powiązany z forum portal internetowy Rody Grodzieńskie. Dołączył do nich Piotr Cypla i dziesiątki innych miłośników Grodzieńszczyzny, którzy dzięki forum i portalowi mogli wymieniać się wiedzą. W niedługim czasie forum liczyło kilkuset użytkowników, których obszar zainteresowań sięgał nie tylko Grodzieńszczyzny, ale szeroko pojętych obszarów dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego…Wtedy właśnie zaczęto pojmować Rody Grodzieńskie w odniesieniu nie tylko do szlachty, ale także rodów włościańskich, których historia okazała się równie długa i barwna.
Stowarzyszenie, jednak nadal istniało tylko w planach i umysłach garstki zapaleńców. Być może brak było odwagi do zmierzenia się z biurokratyczną machiną… Kolejne lata wypełniała żmudna praca związana z indeksowaniem ksiąg poszczególnych parafii, zbieranie i analizowanie źródeł historycznych i oczywiście liczne wizyty w archiwach kościelnych i państwowych, zarówno w Polsce, jak i na Białorusi i Litwie.
W 2014 roku z inicjatywy Haliny Majkowskiej z domu Tołoczko i Walentego Adamca na jednym z portali społecznościowych (nk.pl) powstało forum badające początkowo dwie
z linii rodowe Tołoczko – z Czech Zabłotnych oraz Miednik Wielkich w gminie Szumsk.
Z czasem na forum zebrało się dosyć liczne grono osób noszących nazwisko Tołoczko/Tołłoczko z całej współczesnej Polski. Pani Halina w czasie swoich badań doszła do wniosku, że korzenie większości rodów o których informacje zebrała wywodzą się
z dawnych obszarów wileńskich i grodzieńskich. W niedługim czasie na portalu genealogiapolska.pl powstały równolegle dwie bazy danych dotyczące rodu Tołoczko/Tołłoczko. Pierwsza z baz – prowadzona przez Panią Halinę, gromadziła informacje o rodzie z wszelkich zakątków Rzeczypospolitej Obojga Narodów, aż do czasów współczesnych (głównie wyznania rzymsko-katolickiego). Natomiast druga – prowadzona przez Pana Walentego, głównie potomków Nikity Tołoczko z Czech Zabłotnych (wyznania prawosławnego). Obecnie w obydwu bazach zgromadzono informacje o prawie 2 000 osób. Pobocznym, ale równie ważnym efektem działań Pani Haliny i Pana Walentego było zebranie informacji o repatriacji okresu powojennego oraz o miejscach pochówku setek osób i rodzin noszących przedmiotowe nazwisko…
W wielu poszukiwaniach informacji o rodzie Tołoczko/Tołłoczko wraz z Panią Haliną brał udział Piotr Cypla. Jego krewni i przodkowie byli skoligaceni z tym rodem już w XVI wieku i związek ten trwa do teraźniejszości. Razem mieszkali od wieków w takich okolicach szlacheckich Grodzieńszczyzny, jak Zapole, Tołoczki, Kotra…
W styczniu 2016 roku na portalu społecznościowym Facebook została założona grupa pt. „Tołłoczko – historia rodu” – dzisiaj licząca ponad 140 osób.
Z inicjatywy członków tej grupy – głównie przy olbrzymiej pomocy i zaangażowaniu Pana Zbigniewa Tołłoczko z Winnicy rozpoczęto organizowanie corocznych zjazdów rodu Tołoczko/Tołłoczko.
I Zjazd Rodu Tołoczko/Tołłoczko odbył się 23 I 2016 roku w Golądkowie
k. Winnicy . Zjazd skromny, bo zaledwie kilkuosobowy.
II Zjazd Rodu Tołoczko/Tołłoczko odbył się 4 II 2017 w malowniczej scenerii zamku w Pułtusku.
Zjazdy te nie były zapewne tak liczne i huczne jak w rodzie Ejsmontów, jednak mimo wszystko w znaczącym stopniu przyczyniły się do kultywowania
i propagowania tradycji rodowej. Obecnie członkami grupy są osoby z wielu stron świata – Białorusi, Litwy, Niemiec, Hiszpanii, Czech, Argentyny, Wielkiej Brytanii
i Stanów Zjednoczonych. W trakcie prowadzonych przez grupę poszukiwań genealogicznych wykazane zostały liczne koligacje z innymi rodami Grodzieńszczyzny,
np. Lisowskimi, Bylczyńskimi, Huszczami, Strupińskimi, Zapolskimi, Ejsmontami,
Cypla, Konstantynowiczami, Obuchowiczami, Cydzikami, Czerniewskimi, Winczami, Bohatyrowiczami/Bohaterowiczami, Trzeciakami, Klawe, Sipowiczami, Orechwami, Dawidowiczami, Grobickimi, Radziwanowskimi, Jurowskimi, itd.
Przez rok funkcjonowania opracowano wiele linii rodowych, zbudowano dziesiątki tablic genealogicznych i spisano kilkanaście różnego rodzaju publikacji, które w przyszłości staną się „Sagą rodu Tołoczko/Tołłoczko”. Na drugim zjeździe członków grupy rodowej w oparciu o wcześniejsze zamierzenia rodu Ejsmont oraz z inicjatywy: Haliny Majkowskiej z domu Tołoczko, Andrzeja Rybus-Tołłoczko, Piotra Cypla oraz Zbigniewa Tołłoczko podjęto decyzję o zawiązaniu stowarzyszenia skupiającego rody Grodzieńszczyzny.
W przeciągu miesiąca zamierzenia stały się faktem – w dniu 1 III 2017 roku odbyło się zebranie założycielskie Stowarzyszenia Rodów Grodzieńskich.
Warszawa, 1 III 2017 rok – zebranie założycielskie Stowarzyszenia Rodów Grodzieńskich
Tak w dużym skrócie wyglądały początki stowarzyszenia, które przez lata formalnie nie istniało – żyło jednak swoim powolnym rytmem w sercach i duszach wielu ludzi…
