TARYFA OFIARY NA WOYSKO DZIESIĄTEGO GROSZA
Z ZAPRZYSIĘŻONYCH INTRAT DÓBR ZIEMSKICH ŚWIECKICH
ZA KONSTYTUCYĄ TRWAIĄCEGO SEYMU PRZEZ KOMISYĄ POWIATU GRODZIEŃSKIEGO WYLIKWIDOWANEGO W ROKU 1789 SPORZĄDZONA
Koszt – 50,00 zł
W zasobach Litewskiego Państwowego Archiwum Historycznego w Wilnie przechowywany jest niezwykle ciekawy dokument zwany potocznie „Taryfą 10-go grosza”
(LVIA fond SA11, ap. 1, d. 1527).
Zgodnie z uchwałą sejmową z 6 IV 1789 roku ustanowiono nowy podatek dochodowo-gruntowy związany z potrzebą zwiększenia liczby stałego wojska, które na mocy uchwały sejmowej z 20 X 1788 roku miało wynosić do 100 tysięcy ludzi. Niestety uzyskane dochody nie wystarczyły nawet na utrzymanie wojska zmniejszonego późniejszymi decyzjami do
65 tysięcy. Podatek ten występował pod oficjalną nazwą „Ofiara wieczysta prowincjów Obojga Narodów na powiększenie sił krajowych”, potocznie zwany „Ofiarą dziesiątego grosza”. Teoretycznie podatek oparty był na zasadzie dobrowolności (ofiary) na potrzeby kraju. Właściciele dóbr ziemiańskich, szlacheckich i miejskich wnosili opłatę 10% (dziesiąty grosz) od dochodów stałych, a z dóbr duchowieństwa naliczano opłatę od 10 do 20% (z pewnymi wyjątkami). Za dochody stałe niezbędne do obliczenia podatku uważano:
„[…] plony ziarna z gruntów ornych, lub wartość pańszczyzny w miejsce intraty ze zboża, dochód z siana, rybołówstwa, propinacyi miejskiej i wiejskiej, z młynów, przewozów, z targowego, z czynszów, osepów, dziesięcin dawanych duchowieństwu
i kapitałów kościelnych.” Do intrat majątkowych wliczono również dochody propinacyjne – pochodzące z fabrykowania piwa, gorzałki i miodu oraz szynkowania lub sprowadzania do szynku tych napitków. Podatek nie mógł być przenoszony na poddanych. Od płacenia tej ofiary stosowane były liczne wyłączenia – jedno z nich (siódme) dotyczyło „szlachty cząstkowej czyli zagonowej”, która „żadnych włościan nie mająca i nie więcej nad korcy 10 wszystkiego zboża na częściach dziedzicznych wysiewająca” zwolniona była z płacenia podatku (ofiary) po złożeniu stosownego oświadczenia. Ludność miejska nie posiadający własności ziemskiej, jak i cała klasa rzemieślnicza nie podlegały opodatkowaniu. Ciężar tego podatku dotykał jedynie szlachtę i duchowieństwo. Król i stany sejmujące wyznaczały oddzielne komisje na każde województwo i ziemię złożone z obywateli ziemskich i osób duchownych (po 15-tu członków), których zadaniem było zweryfikowanie prawdziwości deklarowanych intrat z dóbr ziemskich i wynikającej z nich wysokości podatku. Pierwszy zjazd komisarzy miast stołecznych każdego województwa, ziemi i powiatu odbył się
1 VII 1789 roku. Podatek ten utrzymał się również w czasach porozbiorowych.
W Królestwie Polskim w znacznie zwiększonym wymiarze funkcjonował aż do 1866 roku, kiedy to został zastąpiony innymi podatkami.
W taryfie wymieniono mieszkańców 38 parafii grodzieńskich:
W taryfie osobny rozdział poświęcono mieszkańcom dóbr po skasowanym Zakonie Jezuitów. Poniżej tytuł tej części dokumentu:
Udostępnieniu podlegają skany taryfy zapisane jako pliki JPG.
W celu uzyskania dokumentu należy:
- poprzez FORMULARZ ZAMÓWIENIA wpisać numer zasobu (U008) oraz wymagane w formularzu dane
- dokonaj wpłatę na rachunek bankowy Stowarzyszenia – jedno udostępnienie/jedna wpłata
Powrót do menu głównego udostępniania zasobów