Krzemienica – Kościół pw. Bożego Ciała i św. Jerzego Męczennika

Opracowanie pochodzi z : Gazeta Diecezji Grodzieńskiej „Słowo Życia” – Паводле архіва Гродзенскай дыяцэзіі

KRZEMIENICA_kościółKościół pw. Bożego Ciała i św. Jerzego Męczennika – wspaniały zabytek architektury doby renesansu. Wzniesiony w północnej części wsi w latach 1617–1620: w 1617 r. z Krakowa przybyli tu mnisi, zaś w 1620 r. zbudowano świątynię, fundatorami którego byli kasztelan witebski Mikołaj Wolski oraz jego żona Barbara. Kościół był świątynią klasztoru Kanoników Regularnych Laterańskich, założonego 20 czerwca 1617 r. Syn Wolskich – Kazimierz, dworzanin pokojowy królewski, kontynuował budownictwo klasztoru (dokończył budowę części mieszkaniowej) oraz zwiększył fundusz, ofiarując zakonnikom wieś Kwatary. Kościół został konsekrowany dn. 8 lipca 1657 r. przez wileńskiego biskupa Jana Dowgiałło Zawiszę. Przy klasztorze działały szpital, biblioteka, wspólnota różańcowa oraz studium, w którym wykładano teologię moralną (naukę pobierało trzech uczniów). Murowany zespół klasztorny mieścił się przed kościołem, wyglądał jak pałac renesansowy – prostokątny w podstawie piętrowy budynek pod wysokim czterospadowym dachem z narożnymi sześciobocznymi alkierzami. W klasztorze (części przeznaczonej dla braci) mieszkało sześciu mnichów. †

Kościół jest bezwieżowy, prostokątny w planie, z wyciągniętą półkulistą apsydą, orientowany na wschód, z jedną zakrystią od zachodu. Konstrukcja ścian została wzmocniona. Fasada główna jest uwieńczona schodkowym frontonem, tympanon którego jest podzielony płaskimi pilastrami i ozdobiony niegłębokimi wnękami. Do wejścia została dobudowana kruchta. Dwuspadowy dach kościoła został pokryty dachówką. W XVIII stuleciu po środku dachu wznosiła się majestatyczna sygnatura w kształcie ośmiobocznego bębna nad kształtną barokową kopułą. Wnętrze świątyni wieńczą krzyżowe sklepienia, zaś ozdabia je pięć dwukondygnacyjnych ołtarzy. Ołtarz główny oraz ołtarze przyścienne (również ambona, na ścianach której w niedużych wnękach namalowano podobizny Ewangelistów oraz proroków) wykonane są z białego sztucznego marmuru i pozłacane. W centrum ołtarza głównego umieszczono majestatyczne, rzeźbione Ukrzyżowanie w otoczeniu polichromowanych figur Matki Bożej i św. Jana. Z boków stoją figury świętych Mikołaja oraz Kazimierza, jako przypomnienie o fundatorach świątyni – Wolskich. W drugiej kondygnacji znajduje się obraz Ostatniej Wieczerzy w otoczeniu figurek mnichów, kompozycję wieńczy Wszechwidzące Oko w promieniach. Ciekawe jest również tabernakulum, w cyborium umieszczono figurki świętych Barbary i Katarzyny. Na mensie ołtarza znajduje się płaskorzeźba, przedstawiająca Złożenie Jezusa Chrystusa w grobie (XIX w.). Ołtarze boczne, umieszczone w kątach części modlitewnej, wykonane są w stylu późnego baroku: przestrzenne malarstwo kolumn korynckich z wielobarwnego sztucznego marmuru, bujne woluty, wysunięte belkowanie. W lewym bocznym ołtarzu umieszczono obraz św. Rocha, nad nim zaś – obraz św. Piotra, w prawym – znajduje się obraz Matki Bożej Ostrobramskiej, u góry zaś – Zesłanie Ducha Świętego.

       Przy ścianach są ołtarze, podobne do ołtarza głównego: z lewej strony ołtarz św. Józefa, z obrazem Matki Boskiej Anielskiej na górze. Przy południowej ścianie mieści się wykonany z ciemnobrązowego marmuru renesansowy nagrobek fundatorów świątyni, wykonany w 1623 roku w warsztacie Wilhelma Van de Blocke. Przedstawia on w półkulistej wnęce klęczącego kasztelana Wolskiego (1584-1621), ubranego w szaty rycerskie, oraz jego żonę Barbarę (+ 1623 r.) w szatach mnisich. Nad portalem wejściowym zrobiono lekki drewniany chór, opierający się na cienkie słupki, ogrodzony i ozdobiony pozłacanymi rzeźbionymi arnamentami.

      Klasztor kanoników został skasowany w 1832 roku, budowle zostały przekazane resortowi wojskowemu, po powstaniu styczniowym 1863 roku zarówno klasztor, jak i kościół zostały zamknięte. Na szczęście, nie na długo. Świątynia była restaurowana w Dwudziestoleciu Międzywojennym: w 1929 roku. Przed II wojną światową ilość wiernych parafii krzemienickiej wynosiła prawie 10 000 osób. W gmachu byłego zespołu klasztornego w Dwudziestoleciu Międzywojennym mieścił się zarząd gminy. W latach 40. XX wieku budynek ten został zniszczony. Świątynia krzemienicka działa do dnia dzisiejszego, od lat 70. ub. w. posiada status zabytku architektury o znaczeniu republikańskim. Po zabudowach klasztornych pozostały jedynie budynek byłej szkoły klasztornej (dziś mieści się tu szkoła wiejska) oraz dzwonnica barokowa, obecnie trwa jej konserwacja. Teren przykościelny jest otoczony wysokim murem, wejście od strony wioski stanowi dwukondygnacyjna brama-dzwonnica.

    Konserwacji poddana również kaplica św. Rocha, wzniesiona na miejscowym cmentarzu w 1882 r. Jest to ośmioboczna kamienna rotunda pod namiotowym blaszanym dachem z kopułką. Z architektonicznego punktu widzenia ciekawe są zwłaszcza parapety zewnętrzne okien, wykonane z dachówki. Ciekawe jest też zainstalowanie niedużego dzwonu na konsoli metalowej przy wejściu do świątyni.

    Od połowy lat 90. XX w. w Krzemienicy posługują siostry ze Zgromadzenia Sióstr św. Katarzyny (1-3 osoby). W roku 2003 ukończono budowę nowej plebanii z cegły. Na dzień dzisiejszy do parafii należy też kaplica we wsi Podbłocie. Parafia jest pw. Bożego Ciała, zaś kościół – pod wezwaniem św. Jerzego. W dniu 4 lipca 2004 r. biskup grodzieński Aleksander Kaszkiewicz poświęcił ołtarz polowy, wybudowany przed wejściem do świątyni, razem z grotą Najświętszej Maryi Panny, fontanną oraz alpinarium.


Powrót do indeksu kościołów

Related Images:

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *