Przodkowie użytkownika portalu rodygrodzienskie.pl – Piotr Paweł CYPLA
adres e-mail: pcypla@o2.pl
strona www: http://www.gencypla.pl/
Nazwisko CYPLA wymienione jest tylko w jednym (współczesnym) herbarzu i przypisane jest do herbu Kościesza (Tadeusz Gail, „Herby szlacheckie Rzeczypospolitej Obojga Narodów”). W pozostałych kanonach literatury heraldycznej takich jak Niesiecki, Boniecki, Paprocki nazwisko nie jest wymieniane przy wspomnianym herbie.
W źródłach historycznych można odnaleźć informacje o Iwanie (Janie) CYPLA – w drugiej połowie XVI wieku posiadał część obrębu miejskiego Chodorowo (Kochanowo), które otrzymał jako zastaw za dług zaciągnięty przez Urszulę Nieprzecką córkę Andrzeja (ciwuna i horodniczego trockiego). W 1581 roku król Stefan Batory zniósł ten dług, a cześć Chodorowa została przekazana wdowie po Andrzeju Biesiekierskim.
Chodorowo (Kochanowo) istniało w rzeczywistości i wymienione było w „Regestrze pomiary włócznej starostwa grodzieńskiego, dokonanej w latach 1558–63 przez Sebastjana Dybowskiego, sprawcę starostwa grodzieńskiego, i Ławryna Wojnę, dworzanina J. K. M.” jako wieś, włość horodnicka (Akty Wilenskoj Archeograficzeskoj Komisij – Piscowaja Kniga Grodnenskoj Ekonomii, tom 14, część II str. 74)
W opracowaniu wydanym pod redakcją Andrzeja Rachuby – „Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego – Spisy tom II, województwo trockie XIV-XVIII wiek”, wydane przez Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk pojawia się Iwan CYPLA – podstarości sądowy grodzieński (namiestnik starościński) od 5 V 1579 roku do 4 X 1580 roku. Iwan zmarł 29 VI 1582 roku. Źródłem dla tego zapisu było Narodowe Archiwum Historyczne Białorusi w Mińsku (fond 1755, inw. 1, nr 8, k.98, k.189, k.419v). Zapewne jest tu mowa o tym samym Iwanie (Janie).
Kolejny raz nazwisko pojawia się w „Metryce Litewskiej – Rejestry podymnego Wielkiego Księstwa Litewskiego, Województwo Trockie 1690 rok” gdzie we wsi Kotra Nieścierowicze wymienia się jako zamieszkującego „Pan CYPLA i Siemaszko”. Uzyskana informacja wnosi tylko tyle, że w 1690 roku w województwie trockim istniał jakiś bliżej nieokreślony CYPLA, który podymne płacił za siebie i prawdopodobnie za swojego poddanego zwanego Siemaszko. Jednak prawie 250 lat później nazwisko CYPLA w Kotrze dalej występuje…
Pewien ślad nazwiska pojawia się w popisie szlachty grodzieńskiej z 1765 roku: „Okolica Ihnatowicze. […]. Imć pan Antoni Cypla na koniu białym, z szablą […]” Można zakładać, że tenże Antoni miał jakiś związek z podstolim grodzieńskim – Ihnatowiczem. Na podstawie popisu można wywnioskować kilka istotnych informacji:
- określenie „Imć Pan” świadczy, że Antoni nie był wielmożą posiadającym rozliczne majątki – mógł być natomiast szlachcicem zagrodowym pozostającym na służbie o możnego pana (zapewne pochodzącego z rodziny IHNATOWICZÓW);
- fakt, że stanął do popisu na koniu i z szablą świadczy, że nie był typowym „gołodupcem” – na popisie stanęły całe rzesze „szlachciców” nieposiadających nawet szabli, a co dopiero konia;
- nazwisko CYPLA było reprezentowane tylko przez jednego stawającego, co może świadczyć o małym rozgałęzieniu tego rodu – w 1765 roku prawdopodobnie tylko jeden dorosły mężczyzna (Antoni) nosił to nazwisko w całym powiecie grodzieńskim. Być może byli również inni, lecz w wieku, który zwalniał ich od stawania w obowiązkowym popisie szlachty;
- Antoni stanął do popisu z IHNATOWICZAMI, SAWANIEWSKIMI, EYSMONTAMI, USOWICZAMI, POCZYBUTAMI, SAROSIEKAMI, PRONIEWICZAMI. Wszystkie te rody były ze sobą powiązane i wywodziły się z rycerstwa litewskiego i jaćwieskiego, które zostało osadzone w tych okolicach za czasów Władysława Jagiełły. W tamtych czasach na zachodnich brzegach Swisłoczy powstają takie osady jak: Ihnatowicze, Hlebowicze, Petelczyce, Poczybuty, Sarosieki, Usnar, Proniewicze. Na wschodnim brzegu Swisłoczy powstają w tym samym czasie osady rycerskie takie jak: Cydziki, Glindzicze, Jodkiewicze, Połujany, Eysmonty. Być może Antoni był potomkiem jednego z rycerzy litewskich lub jaćwieskich osadzonych przez Jagiełłę na brzegach Swisłoczy;
- na popisie w 1765 roku główną postacią z okolic Ihnatowicz był podstoli grodzieński „Jaśnie Wielmożny Pan IHNATOWICZ” reprezentowany przez „Imć Pana Franciszka ZATELSKIEGO”. Podstoli to w tamtych czasach ósmy co do znaczenia urząd świecki. Antoni służył prawdopodobnie u tegoż podstolego. Z większości herbarzy polskich, a także innych źródeł genealogicznych i historycznych wynika, że IHNATOWICZ (IGNATOWICZ) wywodzący się z tych okolic pieczętowali się herbem Kościesza – czyli takim samym jak Antoni. Powyższe może świadczyć o bliskim związku obydwu rodów.
Czy Iwan z Chodorowa (Kochanowa) był praprzodkiem Antoniego wymienionego w popisie szlachty grodzieńskiej w 1765 roku był, a czy ten z kolei był potomkiem wymienianego w 1690 roku Pana CYPLA z Kotry Nieścierowicze? – tego nie wiadomo. Faktem jest, że w Lustracji z 1789 roku w tej samej wsi wymieniany jest Aleksander CYPLA, a wraz z nim jego rodzina określona tylko i wyłącznie w przedziałach wiekowych
- 1 osoba płci żeńskiej w wieku 45-60 lat (zapewne żona)
- 1 osoba płci męskiej w wieku 1-16 lat
- 1 osoba płci żeńskiej w wieku 1-16 lat
- 1 osoba płci męskiej w wieku 16-30 lat
- 2 osoby płci żeńskiej w wieku 16-30 lat
Z powyższego zapisu można wywnioskować, że opisywany Aleksander mógł mieć 45-60 lat (czyli urodził się około 1729-1745 roku) i był zapewne synem Antoniego. Mógł mieć co najmniej pięcioro potomków, z czego dwóch płci męskiej – starszego urodzonego około 1759-1773 i młodszego urodzonego około 1773-1789. Potomkowie nieznanego z imienia Pana Cypla pozostają w Kotrze do dnia dzisiejszego (linia kotrzańska). W międzyczasie jedna z linii tego niewielkiego rodu osiedliły się w okolicy Zapole (linia zapolska). Z tej linii nastąpiły kolejne migracje do Grodna i okolic (linia grodzieńska), a po II wojnie światowej w ramach fali repatriacji do Polski (linia warszawska). Obecnie nazwisko CYPLA noszą zaledwie cztery osoby: jedna na Białorusi i trzy w Polsce…
Etymologia nazwiska
Mity i legendy
