Opracował: Piotr Paweł CYPLA
W latach 1820-1834 w księgach metrycznych parafii Matki Boskiej Różańcowej
w Jeziorach zapisano łącznie 722 akty zgonu, w tym:
- 1820 – 35 aktów
- 1821 – 26 aktów
- 1822 – 47 aktów
- 1823 – 36 aktów
- 1824 – 46 aktów
- 1825 – 34 aktów
- 1826 – 56 aktów
- 1827 – 28 aktów
- 1828 – 65 aktów
- 1829 – 78 aktów
- 1830 – 31 aktów
- 1831 – 59 aktów
- 1832 – 71 aktów
- 1833 – 62 aktów
- 1834 – 48 aktów
Na 722 zgony 379 dotyczą zmarłych płci męskiej, a 343 płci żeńskiej. Zauważalna jest znaczącą śmiertelność wśród dzieci – 239 zgonów (33%), w tym:
- w wieku 0-12 miesięcy – 39
- w wieku 1-5 lat – 147
- w wieku 6-10 lat – 35
- w wieku 11-17 lat – 118
Wśród pozostałych grup wiekowych:
- w przedziale wiekowym 18-30 lat – 83 zmarłych
- w przedziale wiekowym 31-45 lat – 94 zmarłych
- w przedziale wiekowym 46-60 lat – 145 zmarłych
- w przedziale wiekowym powyżej 60 lat – 157 zmarłych
Dosyć duży udział przedziału wiekowego powyżej 60 lat (ponad 21%), świadczy pozytywnie o długowieczności mieszkańców badanego obszaru. W księgach odnotowano zmarłych:
- w wieku 61-70 lat – 67 osób
- w wieku 71-80 lat – 57 osób
- w wieku 81-90 lat – 30 osób
- w wieku powyżej 90 lat – 3 osób
Najstarszy mieszkaniec parafii jezierskiej w chwili śmierci miał 116 lat – Marianna CHOCIAN ze wsi Nowa Ruda, zmarła 27 VIII 1833 roku.
Największą śmiertelność odnotowano w latach 1828-1829 (143 osoby, w tym 77 płci męskiej i 66 płci żeńskiej). W tych latach zmarło 73 dzieci (0-17 lat), a jako główne przyczyny śmierci podawano: ospę, odrę, suchoty, dyaraga, kaszel, wrzody. Kolejna fala zwiększonej śmiertelności wystąpiła w latach 1832-1833 (133 osoby, w tym 60 płci męskiej i 73 płci żeńskiej). W tych latach zmarło 44 dzieci (0-17 lat). Najczęściej występujące przyczyny zgonu identyczne, jak we wcześniej analizowanym okresie.
Ogólnie na 722 zarejestrowane akty, tylko w 431 przypadkach określono przyczynę zgonu. Do najczęściej wymienianych można zaliczyć:
- „z gorączki” – 111 przypadków
- „ze starości” – 85 przypadków
- „na suchoty” – 47 przypadków
- „z ospy” – 26 przypadków
- „z kaszlu” – 23 przypadki
- „z wrzodów” – 21 przypadków
- „z dyaragi” – 19 przypadków
- „z odry” – 17 przypadków
- „z cholery” – 12 przypadków
- „z puchliny” – 11 przypadków
Epidemia cholery panowała na ziemiach grodzieńskich w VII/VIII 1831 roku – nie zabrała ona jednak więcej ofiar niż suchoty, czy gorączka. Do innych przyczyn śmierci wymienianych w latach 1820-1834 można jeszcze zaliczyć: konwulsje (epilepsja?), dychawica, kolki, kołtuny, komplikacje połogowe. W aktach wymienia się również zgony powstałe w wyniku nieszczęśliwych zdarzeń, np.: „przybicia konia”, „przywalenia furą zboża”, „przygniecenia drzewem w lesie”. Wymienia się także dwa przypadki związane z śmiercią spowodowaną działaniem osób trzecich.
Wśród zmarłych wymienia się mieszkańców takich wsi i okolic jak: Bednarze, Borki, Bruskowszczyzna, Buszniewo, Bylczyce, Cydziki, Eysymonty, Hłuszniewo, Hołowacze, Hubinka, Huszczyce, Jeziory, Jurewicze, Korole, Kaszubienice, Kolonia Chomąty, Kołobyszki, Korczyki, Kotra, Kozłowicze, Łakno, Łazy, Masztalery, Niekrasze, Nowa Ruda, Obuchowicze, Olenicze, Orechwicze, Skidel, Stara Ruda, Starzyna, Stryjówka, Strzelce, Tobolska Budka, Tołoczki, Uroczyska (Białe, Borsukiewicz, Buśniewo, Dziertnica, Łoknie, Ostrowie), Zakrzewszczyzna, Zalesiany, Zapole, Żuki, Żydomla.
W aktach określono status społeczny 466 z 722 zmarłych (256 status nieokreślony):
- pracowici – 185 zmarłych
- włościanie – 44 zmarłych
- stanu wolnego – 1 zmarły
- mieszczanie – 1 zmarły
- sławetny – 15 zmarłych
- szlachta – 222 zmarłych
Wśród zmarłych stanu szlacheckiego obu wyznań wymieniono takie nazwiska jak: ADAMOWICZ,
ALEKSANDROWICZ,
AUGUSTOWSKI, B
ARANOWICZ,
BARANOWSKI,
BOCIAN,
BOGATKO,
BOHATYROWICZ,
BORKOWSKI,
BOYKO,
BRANICKI,
BRZOZOWSKI,
BYLCZYŃSKI,
CIDZIK/CYDZIK,
CIMACHOWSKI,
CZERNIAWSKI/CZERNIEWSKI,
DANKIEWICZ,
DAWIDOWICZ,
DĄBROWSKI,
DENISEWICZ,
DOBRZYLEWSKI,
DOLĘBA,
DZIEKAŃSKI,
ELLERT,
EYSMONT/EYSYMONT,
GRADECKI,
HARUKIEWICZ,
HINUCZYS,
HORBACZEWSKI,
HRYNCEWICZ,
HUSZCZA,
JELEŃSKI,
JUROWSKI,
KALENKIEWICZ,
KAMIEŃSKI/KAMIŃSKI,
KANDYBA, KLEŃSKI,
KLEPACKI, KLIMOWICZ,
KONSTANTYNOWICZ,
KOROZA,
KOZŁOWICKI,
KUCZYŃSKI,
LASKOWSKI,
LEBIEDZIŃSKI,
LENKIEWICZ/LINKIEWICZ,
LINIEWICZ,
ŁABĘCKI,
ŁOZOWICKI,
MAKOWSKI,
MALECKI,
MINUCZYC,
MORDASEWICZ,
OBUCHOWICZ,
OBUCHOWSKI,
OLENDZKI/OLĘDZKI,
OLEŃSKI,
ORECHWA,
PARCHOWSKI,
PAWŁOWSKI,
PŁOŃSKI,
PUCIŁOWSKI,
PYRSKI,
RACZKOWSKI,
RADZIWANOWSKI/RADZIWONOWSKI,
RĘCZNICKI,
SADŁUCKI,
SADOWSKI,
SIEMASZKO,
SIERKUCIEWSKI,
SKORUPIŃSKI,
STARZEWSKI,
STARZYŃSKI,
STRUPIŃSKI,
STRYNIEWICZ,
STUREYKO,
SZYSZKO,
ŚWIDERSKI,
TOŁOCZKO,
TRUSKAWSKI,
TRZECIAK,
UHLIK,
WINCZYC,
WISZNIEWSKI,
WOTKOWICKI,
WYSOKIŃSKI,
ZANIEWICZ,
ZUBRAWSKI,
ŻUKIEWICZ.
Wśród zmarłych stanu niższego (pracowici, włościanie, mieszczanie, wolni, sławetni) wymienia się między innymi takie nazwiska jak:
ADAMOWICZ,
ALEKSIEJ,
AŁTUCHIEWICZ,
ANTKIEWICZ,
ANTUSZKIEWICZ,
ARZIMOW,
AŚLEWICZ,
BARANOWSKI,
BILEWICZ,
BOGUCKI,
BOHDZIEWICZ,
BONDARCZUK,
BONILEC,
BONK/BĄK,
BUDKIEWICZ/BUTKIEWICZ,
CHITRUSZKO/HITRUSZKO,
CHOCIAN,
CHWAŁ,
CYPRYSOWICZ/CYPRYSIEWICZ,
DATKOWSKI,
DZIENISZCZYK,
DZIERŻANOW,
EYZLER,
GRUSZCZYŃSKI,
GRYGOŃ,
GRYMUNT,
GUNDA,
GUTOWSKI,
HESLER,
HORASZKO,
HRYŃ,
HRYNKIEWICZ,
JAKUBOWICZ,
JANUSZCZYK,
JANUSZEWSKI,
JASZKIEWICZ,
JEŻYK,
KISIELEWSKI,
KOŚCIUSZKO,
KOMAR,
KOWALEWSKI,
KOZŁOWSKI,
KRUSZEWSKI,
KRYŃ,
KULESZA,
KURCZEWSKI,
KUSZCZEJA,
KUŹMA,
LEWKO,
MACKIEWICZ,
MARCZUK,
MARKISZ,
MORDASEWICZ,
MOROZ,
NADZIEYKO,
OBUCHOWICZ,
OBUCHOWSKI,
PARCZEWSKI,
PASZKIEWICZ,
POPŁAWSKI,
PYRKA,
ROSZKOWSKI,
RUSIŁKO,
STACHELCZYK,
SWIOKŁO/ŚWIOKŁO,
SZADURA,
SZOSTAK,
SZYKUTOWSKI,
TAJANKO,
TAMULEWICZ,
TARANKO,
TROJANOWSKI,
ULATOWSKI,
UNGIER,
URBANIAK,
URMANOWICZ,
USZKIEWICZ,
WALENTUKIEWICZ,
WASILEWICZ,
WORONOWICZ,
ZDANOWICZ,
ŻEBROWSKI,
ŻUKOWSKI.
Pogrzeby zmarłych odbywały się głównie na parafialnym cmentarzu jezierskim, jak również na innych okolicznych cmentarzach: bednarskim, hołowackim (Hołowacze), kotrzańskim (Kotra), hłuszniewskim (Hłuszniewo), hubińskim (Hubinka), przy kaplicy kaszubińskiej (Kaszubienice), korolskim (Korole), kozłowickim (Kozłowicze), noworudzkim (Nowa Ruda), skidelskim (Skidel), starorudzkim (Stara Ruda), w okolicy Tołoczek, żydomliańskim (Zydomla). W aktach występują też inne określenia miejsca pochówku – „mogiłki za miasteczkiem”, „mogiłki wiejskie”, „parafialne mogiłki”, „publiczne parafialne mogiłki”. W księgach metrycznych odnotowano 37 przypadków pogrzebów „bez księdza”.
W latach 1820-1834 akty w księgach zgonów spisywali n/w księża katoliccy (administratorzy kościoła jezierskiego):
- KLIMOWICZ Hermes – w okresie 7 I 1820 do 28 XII 1821 roku
- WILCZEWSKI Adjuty – w okresie 6 I 1821 do 26 XII 1822 roku
- KAKARECKI Tomasz – w okresie 15 I 1823 do 22 XII 1824 roku
- FILIPOWICZ Michał – w okresie 5 I 1826 do 28 IX 1827 roku
- SZYMBORSKI Antonii – w okresie 15 XI 1827 do 4 III 1833 roku
- SZADZIEWICZ Piotr – w okresie 18 VII 1833 do 28 XII 1834 roku
W okresie 3 I 1825 do 28 XI 1825 roku akty w księgach zgonów parafii jezierskiej zapisuje ks. WIŃSKI Maciej (dziekan grodzieński). Okazjonalnie w księgach z tego okresu pojawiają się akty wypisywane przez innych księży katolickich tj. ks. Antoniego Sokołowskiego i ks. Jędrzeja Olszewskiego (kapelanów kotrzańskich) oraz ks. Stanisława Downarowicza (proboszcza kwaszewskiego). Część obrządków pogrzebowych prowadzili także parochowie uniccy tj. Jan Sawaszkiewicz (cerkiew żydomlańska) i Stefan Hermanowicz (cerkiew jezierska).
Powrót do ksiąg parafii Jeziory
