ALEKSANDROWICZ (Alexandrowicz) Stefan Eustachy, h. własnego Alexandrowicz (Aleksandrowicz) vel Kosy (odmiana) z przydomkiem Witold. Syn Konstantego Kazimierza, sędziego ziemskiego grodzieńskiego i Zofii z Borzymowskich.
Zmarł 23 X 1700 roku. W latach 1667-1700 sprawował następujące urzędy:
- wójt grodzieński (1667-1700),
- podkomorzy (1678-1689),
- marszałek grodzieński (1690-1698),
- kasztelan nowogrodzki (1698-1700).
Wójtem miasta Grodno nominowany został z cesji po swoim ojcu z 17 X 1667, przyznanej 18 X tegoż roku. Po jego śmierci o urząd ten ubiegał się „stryjeczny” (brat) Michał Jan Alexandrowicz powołując się również na cesję. Przed 15 X 1768 roku nominowany na urząd podkomorzego grodzieńskiego, pozostając nim na pewno do 16 VII 1689 roku.
Na urząd marszałka grodzieńskiego nominowany 13 X 1690 roku, choć w niektórych źródłach (PSB) podaje się, że marszałkiem był już w 1688 roku – „w roku 1688 Stefan posłuje na sejm grodzieński z tytułem marszałka grodzieńskiego, zamieszczając tak wtedy, jak i na sejmach następnych wyraźnie swe stanowisko w ówczesnej walce stronnictw, jako partyzant obozu Sapiehów.” Urząd pełnił do 20 IV 1698 roku, kiedy to została kasztelanem nowogródzkim, mimo to jeszcze przez kilka kolejnych miesięcy
w źródłach historycznych tytułowany marszałkiem.
Deputat grodzieński na Trybunał Główny Wielkiego Księstwa Litewskiego w latach:
1667, 1671 i 1678.
Poseł grodzieński na sejm: 1669, 1674 (I) i (II – elekcyjny, również deputat ad pacta conventa), 1683, 1685, 1688 (I), 1688 (II), 1690, 1693, 1695, 1696, 1698.
Na sejmie elekcyjnym w 1669 jest elektorem wraz z bratem Kazimierzem i podpisują suffragia z Powiatu Grodzieńskiego. Sygnuje też Pacta Conventa Michała Korybuta.
Na Konfederacji Generalnej w 1674 podpisuje się deklarując: salvis juribus utriusque ritus. Na elekcji w 1674 sygnuje pacta conventa. Podpisuje suffragia na Jana III wraz
z Powiatem Grodzieńskim.
Zasłynął, jako dobry i niezwykle żarliwy mówca: „[…] występował tedy przeciw kasztelanowi wileńskiemu Słuszce, stronnikowi Jana III, a wrogowi Sapiehów, bronił stanowiska kolegi swego, podkomorzego wileńskiego Dąbrowskiego, który wyszedł
z protestacją przed wyborem marszałka sejmu. Jako jeden z najbardziej bojowych posłów litewskich, wśród ostrej szermierki słownej z posłami koronnymi dobył szabli
na stolnika krakowskiego Żydowskiego i groził, że również wyjdzie z protestacją. Gorliwie bronił sprawy Sapiehów i na sejmie następnym w Warszawie (1688—9), zarzucając marszałkowi Szczuce stronnicze dla partji królewskiej prowadzenie obrad
i groził zerwaniem sejmu; hardo polemizował z wojewodą bełskim Matczyńskim, ściągając na siebie oburzenie całej partji królewskiej, był wreszcie w porozumieniu
z sprawcą zerwania sejmu Szołkowskim. Przeszedł nawet Sapiehów gorliwością, gdy na sejmie w r. 1690 starał się krzyżować plany Jana III (który wtedy dążył do odnowienia przymierza z Austrią) i kilkakrotnie występował przeciw dalszej wojnie z Turcją; nie chciał pozwolić na dalsze obrady i ustąpił dopiero na prośbę samego Jana III, przyprowadzony przed króla przez Benedykta Sapiehę i Stanisława Lubomirskiego.”
Wielkiej popularności wśród szlachty i możnej protekcji Sapiehów „zawdzięczał częsty wybór na posła sejmowego, piastując tę funkcję jeżeli nie na wszystkich, to przynajmniej na ogromnej większości sejmów za Jana III Sobieskiego. Na sejmie koronacyjnym w 1676 obrany komisarzem z izby poselskiej ds. przygotowania Grodna do następnego sejmu. Na sejmie w 1678 naznaczono mu wypłatę 500 złotych za wywiązanie się z obowiązku przygotowania Grodna na obecny sejm. Na sejmie warszawskim r. 1683 umieścił go poseł cesarski Zierowski na liście tych posłów, którym wypłacić wypadło podarki pieniężne,
by nie szkodzili sprawie przymierza polsko-austriackiego.”
Na sejmie warszawskim w 1683 roku powołano Komisję ds. Zapłaty wojsku i dochodzenia krzywd iniuratorum, gdzie w tej konstytucji zapisano: „Ur. Stefanowi Alexandrowiczowi, Podkomorzemu Grodzieńskiemu, vigore constitutionis 1662, którą gratitudo odważnych zasług stryia iego, Ur. Stanisława Alexandrowicza, Rotmistrza naszego, pod Miednikami w expedycyi Moskiewskiey poległego deklarowana Wielm. Podskarbi W.X.L.
z extraordynaryinych podatków złot. 8,000 sine mora aby wypłacił naznaczamy.”
Na sejmie w 1690 roku obrany deputatem do boku JKM oraz do Trybunału Skarbowego Litewskiego, jako marszałek grodzieński. Naznaczony na tymże sejmie komisarzem do przygotowania kolejnego sejmu w Grodnie. Na konwokacji w 1696 obrany z izby poselskiej deputatem do boku Prymasa. Na sejmie w 1699 występuje z urzędem Kasztelana Nowogrodzkiego i jest obrany z Senatu do Trybunału Skarbowego Litewskiego.
W rejestrach podymnego województwa trockiego z 1690 roku, jako własność Stefana Eustachego Alexandrowicza wykazano:
- 5 dymów „dwory Aleksadrowiczowskie z Bielakowszczyzną”
- 27 dymów „parafia hoska, przełomska i sopocińska – Hoża i Zakrzewszczyzna jm. p Alexandrowicza”
W rejestrach podymnego województwa wileńskiego z 1690 roku, jako jego własność wykazano dodatkowo:
- 25 dymów w okolicy Łyczków Niewisza w parafii lackiej (Lack)
- 1 dym „kamienica Alexandrowiczowska” w Wilnie przy ulicy Trockiej
Jak wynika z rewizji Grodna z 1680 roku, ówczesnego podkomorzego i wójta grodzieńskiego Stefana Eustachego Alexandrowicza można było zaliczyć do najzamożniejszych szlacheckich właścicieli nieruchomości. W jego posiadaniu znajdowały się grunta orne w kilku wsiach miejskich, staw we wsi Tarusy i wiele innych nieruchomości. Przed 1700 rokiem zostały przez niego skupione grunty leżące we wsiach miejskich: Adamowicze, Grandzicze, Małachowice, Mickiewicze i Kaplica – łącznie 23 włóki (około 413 hektarów).
Żenił się trzykrotnie:
- z Esterą Billewiczówną (Wilno 22.11.1676),
- z Heraklią Konstancją Ciechanowicką, wojewodzianką mińską, (Wilno 2.08.1678),
- z Teklą Radziwanowiczówną Kierdejówną, kasztelanką trocką.
POTOMKOWIE (z III małżeństwa):
- Jan Kazimierz (zm. po 1718), starosta ostryński, deputat na Trybunał Główny WKsL w 1718,
- Konstancja, żona Łukasza Aleksandrowicza, chorążego lidzkiego,
- Zofia, żona Franciszka Deszpot Zenowicza, podkomorzyca połockiego, starosty sznitowskiego,
- Olena, żona Krzysztofa Komorowskiego, wojewody brzeskiego,
- Helena, żona Michała Białłozora, starosty nowomłyńskiego.
Źródła:
UWKL II, s. 269 (poz.1776), s. 355 (poz. 2489),
AVAK I, s. 202, IV, s. 243, XX, s. 496;
TRYBUNAŁ_I, s.302, 313, 336
PSB, tom I, s. 71;
URUSKI, tom I, s. 24-26 (opisuje, jako dwie różne osoby);
NIESIECKI, tom II, s. 23;
BONIECKI, tom I, s. 30;
VOL.LEG. tom V, s. 19 (kol. 31), 130 (kol. 242), 146 (kol. 277), 151 (kol. 292), 214 (poz. 45, kol. 436), 305 (poz. 21, kol. 626), 338 (poz. 7, kol. 693), 376 (poz. 16, kol. 773), 394 (poz. 5, kol. 811), 400 (poz. 16, kol. 821), 410 (kol. 841), tom VI, s. 40 (poz. 1, kol. 76);
REJ.PODYM_1690_I, s. 214
REJ. PODYM_1690_II, s. 96, 98
Akta ślubne z parafii św. Jana w Wilnie – LVIA F. 1667, apr. 1, aps. 62, k. 80, 127;
Powrót do spisu urzędników
Powrót do spisu rodu
