Opracował: Tomasz Orechwo
Po oddaniu należytego obseguium fivelitaly JKM Panu Naszemu miłościwemu Janowi Trzeciemu magistrat i miasto Grodzieńskie produktwto przed nami
Najpierwszy fundus Prawa swego Magdeburskiego od naiasniejszego sp Króla Jm Alexandra datą Roku 1496 upsodies Benedicti, dany którym Przywileiem król Jm Prawo magdeburskie miastu Grodnie nadając excipniue mieszczan od wszelkich Jurisctiey Ziemskich Grodzkich y Zamkowych a wszystkich co iedney Jurdiki miejskiej magdeburskiej incorporcie y obowieznie sub amisfione bonorum, tymze przywileiem zwalnia miasto od płacenia myta y Jarmaków trzy na rok nadaie Pierwszy na dzień należenia krzyża Drugi na s Małgorzate, trzeci na s Andrzey. Przy tym wolne wystawienia młyna na rzece Niemnie albo gdyby tam erigenvi Commvitas nie była na rzece Lososni ku pozytkowi miejskiemu mu pozwala. Nad to sianozeni Prawa nazwanay w Puscze leśnictwa Jeziorskiego bez przepkwy(?) Dzierzawcow leśnictwa tamecznego miesczanom Grodzienskim perpetius temporiby wolny wstep y wyrąb czyni y nadaie.
Jtem Przywilej krola Jm Zygmunta Augusta de data roku 1504 dnia 16 Juli którym JKM pozwala mieszczanom Grodzienskim dobra ziemskie wieczyste kupować y one wiecznym prawem trzymc. A mieszcazanie pro hve benefficio czynsz zwloki kazdey po gr 40 Litewskich płaci do skarbu JKM obowiązali się.
Item przywiley sp Krola Jm Zygmunta augusta de data y 28 marca roku 1561 którym od Ihtok placowych, czynszow y podworz, miasto to zwalnia, naznaczając iednak ratione padwoi od skarbu swego kop piedziesiat groszy Litewskich co rok Item przywilej Sigismunvi Primi de data y 13 January Roku 1541 miasta pozwala wolne gorzałki robienie y szynkowanie, a za to maia placic wszyscy ayalnie kop piedziesiat litewskich Od tego czynszu gorzały annegoza roznemi libertatami Krolow ichni azad modernu Regnante wolne miasto było a to in eum finem, aby Ratusz iniguitate remporu et belli zniesiony był restaurowany, które libertatie ze iusz teraz wyszły y inszy sposób na wystawienie Ratusza któremu z tego podarku miastu darowanego przez kilkuziesiat lat nullu auefsix Jnerementu.
Jnerementum iest opisany odpłacenia tego gorzałczanego miesczanie y Zydzi Grodzienscy u których naywiecey tego liquoru gotuja uprzedaia bez dalszej folgi y defakatyi nalezec maią Item przywielej krola Im sp Stephana pod datąw Toruniu y 25 novembra Roku 1576, którym Krolewczanom, Kownianom y innych miast kupcom skład solny w Grodnie nazacza y aby wyzey Grodna soli Niemnem nie prowadzili zabrania y nikomu tylko mieszczanom Chrzescianom kupcom Grodzienskim przedawać pozwala Pakazali przytym prawo y Rewisia gruntow, placow, morgow, sianozeci y zasciankow dwu przy dworze Starownicy na wypusty mieyskie wydzielonych, a trzeciego zaścianku nad Niemnem granicami idącego zakoro w Rewiziach dawniejszych szerzey iest opisano czego wszystkiego przywiley Confirmationis sp krola Jm Stephana pod dat w Toruniu ze 5 Novembra rok 1576 dowodzili.
Produkowali na ostatek rozne krolow Ichim prawa, przywileje, confirmatie, dekreta, Reseripta poczawszy od Alexandra, Zygmunta pierwszego, Krolowej Bony, Zygmunta Augusta, Stephana, Zygmunta trzeciego, Władisława W, Jana Kazimierza, Michała pierwszego krola Jm y Jana III szczęśliwie nam panującego, z którymi zanie się to pokazuie iż wszystkim iedno prawo, ziemie, grunty, place, y iedna Jurisdictia w całym miescie, y inne wszelkie gnioszy iest nadana y dekretami stwierdzona. Cokrotko iun norowawszy y przytym miasto Grodno nie naruszenie zostawiwszy tesz opisania Punctow niektórych do zachowania calosci miasta y dobrego rządu należących exavisam mipionis nree przystapilismy
A naprzód
Poniewasz wszelkie miasta w chrzescianskich państwach początek rządu y dalszey calosci swoiey incrementa od chwały Bozey mieć powinny. Tedy wziawszy my dostateczna informatią y wiadomosc od JX Podprobowszego Kosciola Farnego Grodzienskiego iż niewierni Zydzi Groddzienscy, okien ku rynkowi y kościołowi samemu idących w kramnicach swoich według Commpromisu z miastem dnia y novembra Roku 1662 wezynisnego nie tylko nie zamurowali, ale okien sklannych nie dali, wszystko to znai czyniąc zaliby zporzysazaney ztosu, aby na ten czas go y kaplani Boga pod ozdobami Hostyis vtaiąnego na publicznych piastuią procesiach albo cum laura synaxi do chorych chodza bezpieczney glownie w tych lochach mogli
Zlecamy authie JKM PNMITpomienionemu wielebn JX Podproboszczemu y magistratowi Godzienskiemu, aby przerzeczone postanowienie miasta z Zydami do Exectiey przywodząc tego doyrzeli żeby Zydzi we cterech niedzielach ab intimatione przyzseń Grdmans Commiporialis okna vkramnie facie ku kościołowi y Rynkowi bedace podlug obowiązku swego zamurowali sub demoktione samych kramnie
Porządek około ognia
A lubo czeste miasta tego pożogi, przez które substantie miesczan y gościnnych ludzi częstokroć ginely,moglibyty do wszelakey opatrzności bydz powodem y incitamentem iż winach zadnego przeciwko tym ogniowym przypadkom w miescie nie widzieliśmy praparamentu y ostrzoznosci. Tedy wkładamy to na magistrat mieyski, naprzód aby tego doyrzał y wszelki vezynit staranie etiam cum ad miniculo Grachy Gekonomici contra reniteniy żeby na przyszlą wiosny wszystkie dachy słomiane porzucone, a domy takiego do Juridiki mieyskey iako y innych Jchmi należące przynamiey gontami albo dranicami pokryte były, po tym aby w dziesięć domow w rynku y w ulicach mieli bosagi albo krug zelazny dla rozrywania strzeż Boze ognia potrzebny y zgodny. Item po kazdzi z wody z gospadarzow tak Chrescianow iakoy Zydow aby zawsze było y drabiny porządne przy kominach które murowane bydz powinni tego wszystkiego kwater magistrowi exsammipo magtus przynamni raz w miesiąc dogladac, rewidować y magistratowi dostateczną uczynic relatią powinni. A iesliby się kto takowey ordinatyi nieposłuszny albo sprzeczny pokazał każdego takowego rories quvries contrameniret winą kop czterech groszy Litewskich magistrat ma pokarać, która wina teraz na Restauratią Ratusza, a po tym gdy Ratus stanie na potrzeby mieyskie obracać się powinna. Widoczniej także wszyscy ile ich iest strzeż Boze ognia z wodą do ratowania przybywac maią pod takowasz kop czterech na każdego nieposłuszego suagaiącąc się winą Hadownie iako pod niety iakie ogniowi ktoreby się w miescie znaydowały aby na vstronie przedmieścia przeniesione były pod winą dwudiestą kop Litewskich ferio caumus. Więc ypradownie albo studnie na mieyscach sposobnych aby porządne były wszelkiego starania magistrat przyłoży y koszt na to obmyśli ktory porządek iako do całości yrachowania wszystkich mieszczan obywatelow Grodzienskich należy tak nie watpiemy iż wszyscy Ichni Duchownego y Swieckiego stanu na gruntach y placach swoich mieszkancow w tymze miescie maiacy do należyte go tak potrzebny ordinaty zachowania y wykonania onych per magistratum podług prawa stringere dopusczą ynce nieposłusznych albo upornych ponis inyposities pro munere fuv zechce eaerendere Powagą twoią do prytszey Executie do pomoga.
Deduxit na ostatek magistrat legiami swemi iż wolno było ab antiquv miesczanom Grodzienskim mieć Prum na Niemnie dla przewozu swego iednakze to iest przedtym dla przeszkody skarbowemu przewozowi sublatum, liberu traientu przez Niemen bez przewoźnego miesczanom wystawiewszy teraz usus obserabiturum
Zydow w tym miescie Gronie przy ich prawach, wolnościach, zwyczaiach, compromisach podtiy Constytutey sejmu przeszłego Grodzienskiego w cale zachowujemy.
