Ród Aleksandrowiczów pisanych we wcześniejszych wiekach jako Alexandrowicz legitymował się herbem własnym, zwanym też Kosy (odmiana). Używali ponoć przydomka Witold, Witołd lub Witowt, co z litewska jest niczym innym, jak odpowiednikiem imienia Aleksander. Większość polskich heraldyków wywodzi ten ród od żyjącego w drugiej połowie XV wieku Aleksandra podskarbiego wielkiego litewskiego w latach 1472-1476, dziedzica na Proporciach. Z tej linii Andrzej (rodzony brat Aleksandra) i Mikołaj (stryjeczny brat Aleksandra) – dziedzic na Żachowie.
Andrzej (brat Aleksandra) w 1505 roku występujący, jako namiestnik lidzki – w 1507 roku król Zygmunt I Stary potwierdza nadanie Trystianicy przez Aleksandra Jagiellończyka.
Być może synem Andrzeja był Jerzy – podstoli litewski odnotowany w 1508 roku.
O Mikołaju (stryjecznym bracie Aleksandra) wspomina się w popisie wojskowym szlachty wasiliskiej i ostryńskiej, który miał miejsce w Krewie 12 VII 1524 roku – stanął tam zbrojnie w dwa konie z dzidami i rogatynami. W 1528 roku na potrzeby wojenne wystawia 7 zbrojnych koni. Jego synem był Hryćko – dworzanin królowej Bony,
który w 1542 roku ma spór z siostrami o ruchomości (zapewne po śmierci ojca). Za czasów króla Zygmunta Augusta odnajdujemy zapisy o Hrehorym (Grzegorzu) Alexandrowiczu – kasztelanie wileńskim, hetmanie wielkim litewskim, staroście grodzieńskim i mohylewskim – było to jednak błędne przypisanie, ponieważ dotyczyło faktycznie Hrehorego Aleksandrowicza Chodkiewicza herbu własnego.
O zamożności tego rodu może świadczyć fakt, że w 1528 roku ze swoich posiadłości wystawiali 20 zbrojnych na potrzeby wojenne – Mikołaj ziemianin upitski, Jakub bojar gedroićki i Wojciech szlachcic wiłkomierski... W XVII wieku ród ten był mocno rozkrzewiony głównie w powiecie lidzkim i grodzieńskim. Od Wojciecha pochodziła linia hrabiowska tego rodu powstała w 1800 roku, posiadająca odmienny herb.
Od Wojciecha zapewne wywodzili się również przodkowie grodzieńskich Alexadrowiczów vel Aleksandrowiczów. Król Zygmunt August za zasługi rycerskie nadał Wojciechowi (Albertowi) 6 włók gruntu w królewszczyźnie Treygi w powiecie lidzkim wraz
z przynależnymi służbami (poddanymi). Nadanie to musiało nastąpić między 1530,
a 1572 rokiem. Majętność ta pozostawała w tym rodzie przez kolejne stulecia o czym świadczy przywilej króla Stanisława Augusta wydany 1764 roku, w którym wspomina się
o kolejnych pokoleniach potomków wywodzących się od Wojciecha.
Przywileie y Konstytucye Seymowe Za Panowania Jego Królewskiey Mći Stanisława Augusta Roku Pańskiego MDCCLXIV Dnia 3. Grudnia
Odnajdujemy tu Dominika Alexandrowicza pisarza ziemskiego powiatu lidzkiego – był on młodszym synem chorążego lidzkiego Łukasza Antoniego Alexandrowicza i Konstancji
z Alexandrowiczów, kasztelanki nowogródzkiej. Starszym bratem Dominika był Franciszek – chorąży lidzki i późniejszy kasztelan lidzki.
W dokumencie tym, jako jeden z antecesorów Dominika wymieniony został
Jan Alexandrowicz – marszałek grodzieński, co jednoznacznie wskazuje, że praprzodkiem jego był Wojciech, a gniazdem rodowym Treygi w powiecie lidzkim.
To zapewne Jan Władysław Alexandrowicz syn Stanisława, marszałek grodzieński
w latach 1627-1644.
Przedstawiciele rodu Aleksandrowicz (Alexandrowicz) na przestrzeni kilkuset lat piastowali w powiecie grodzieńskim liczne urzędy. Najwcześniej odnotowanym urzędnikiem był Waśko Aleksandrowicz pełniący w 1475 roku urząd klucznika grodzieńskiego. Wśród tego rodu odnajdujemy, oprócz wspomnianego klucznika grodzieńskiego, również cześnika, mostowniczego, pisarzy ziemskich, podczaszych, podsędków, podstarościch sądowych, podstolich, sędziów grodzkich i ziemskich, starostę sądowego, skarbników, wojskiego, dwóch wójtów, a także trzech marszałków grodzieńskich. W przypadku niektórych Aleksandrowiczów możemy prześledzić całą ich urzędniczą ścieżkę trwającą dziesiątki lat. Na przestrzeni mijających wieków występowali również wielokrotnie, jako deputaci szlacheccy do Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego, brali udział w sejmach i kolejnych elekcjach…
Podstawowe źródła użyte w opracowaniu genealogii tego rodu (w biogramach zapisane skrótami):
AVAK – Акты, издаваемые Виленскою археографическою комиссиею, Wilno 1867 – 1915
UWKL_I – Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy. Tom I. Województwo Wileńskie XIV-XVIII wiek. Pod redakcją Andrzeja Rachuby, Warszawa 2004
UWKL_II – Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy. Tom II. Województwo Trockie XIV-XVIII wiek. Pod redakcją Andrzeja Rachuby, Warszawa 2009
URUSKI – Seweryn Uruski, Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, tom I-XV, Warszawa 1904-1931
NIESIECKI – Kasper Niesiecki, Herbarz polski, tom I-X, Lipsk 1839-1846
BONIECKI – Adam Boniecki, Herbarz polski, tom I-XVI, Warszawa 1901-1913
PSB – Polski Słownik Biograficzny, Kraków 1935
VOL.LEG. – Prawa, konstytucye y przywileie Królestwa Polskiego, Wielkiego Xięstwa Litewskiego y wszystkich prowincyi należących na walnych seymiech koronnych od seymu wiślickiego roku pańskiego 1347 aż do ostatniego seymu
TRYBUNAŁ_I – Andrzej Rachuba, Henryk Lulewicz, Deputaci Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego 1582-1696. Spis, Warszawa 2007
TRYBUNAŁ_II – Andrzej Rachuba, Przemysław P. Romaniuk, Deputaci Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego 1697-1794. Spis, Warszawa 2004
REJ_PODYM_1690_I – Andrzej Rachuba, Metryka Litewska. Rejestry podymnego Wielkiego Księstwa Litewskiego. Województwo wileńskie 1690 r., Warszawa 1989
REJ_PODYM_1690_II – Henryk Lulewicz, Metryka Litewska. Rejestry podymnego Wielkiego Księstwa Litewskiego. Województwo trockie 1690 r., Warszawa 2000
Poniżej biogramy niektórych przedstawicieli tego zacnego rodu.
ALEKSANDROWICZ Waśko
ALEKSANDROWICZ Wojciech (Albert)
ALEKSANDROWICZ Piotr (syn Wojciecha?)
ALEKSANDROWICZ Jan (syn Wojciecha?)
ALEKSANDROWICZ Jan Władysław (syn Piotra?)
ALEKSANDROWICZ Stanisław (syn Jana Władysława?)
ALEKSANDROWICZ Marcin (syn Jana Władysława?)
ALEKSANDROWICZ Stanisław (syn Marcina)
ALEKSANDROWICZ Marcin (syn Stanisława) ……………… linia z ziemi dobrzyńskiej
ALEKSANDROWICZ Konstanty Kazimierz (syn Jana Władysława)
ALEKSANDROWICZ Stefan Eustachy (syn Konstantego Kazimierza)
ALEKSANDROWICZ Kazimierz (syn Konstantego Kazimierza)
ALEKSANDROWICZ Michał Jan (syn Stanisława)
ALEKSANDROWICZ Benedykt
ALEKSANDROWICZ Wojciech
ALEKSANDROWICZ Łukasz Antoni
ALEKSANDROWICZ Dominik
ALEKSANDROWICZ Franciszek Antoni
ALEKSANDROWICZ Stanisław (syn Franciszka)
ALEKSANDROWICZ Tomasz Walerian
ALEXANDROWICZ Tadeusz
