Opracował: Piotr Paweł CYPLA
Od 1921 do 1939 roku jednostka administracyjna (gmina wiejska) utworzonego w 1919 roku województwa białostockiego. W czasie II wojny światowej poza administracją polską, a po wojnie poza granicami Polski – w strukturach ZSRR.
Siedzibą gminy była wieś Berszty.
CHARAKTERYSTYKA GMINY wg danych z 1921 roku
Pod względem ludności w gminie Berszty w 1921 roku zamieszkiwało 4,07% ludności powiatu grodzieńskiego – łącznie 6 119 osób.
Pod względem narodowościowym najliczniejszą grupę stanowili Białorusini – 4 121 (67,35%). Pod względem wyznaniowym największy odsetek stanowili prawosławni – 4 244 (69,36%). W gminie znajdowały się 62 różnego typu miejscowości, co stanowiło 7,01% całego powiatu. Najwięcej odnotowano wsi (30), zaścianków (17)
i leśniczówek (9). W gminie funkcjonowało nadleśnictwo Pogorenda.
Łącznie w gminie istniało 1 101 budynków z przeznaczeniem mieszkalnym, co stanowiło
4,85% wszystkich budynków w powiecie.
| MIEJSCOWOŚCI I BUDYNKI | ||
| ogółem miejscowości | 62 | 7,01% |
| w tym niezamieszkałych i zniszczonych | 0 | |
| miast | 0 | |
| miasteczek | 0 | |
| dworów | 0 | |
| okolic | 0 | |
| folwarków | 0 | |
| zaścianków | 17 | |
| wsi | 30 | |
| leśniczówek | 9 | |
| nadleśnictw | 1 | |
| kolonii | 2 | |
| osad | 2 | |
| osad młyńskich | 0 | |
| stacji kolejowych | 0 | |
| przystanków kolejowych | 0 | |
| cegielni | 0 | |
| tartaków | 1 | |
| letnisk | 0 | |
| ogółem budynków | 1 101 | 4,85% |
| z przeznaczeniem mieszkalnym | 1 100 | |
| innych zamieszkałych | 1 | |
| LUDNOŚĆ | ||
| ogółem ludności | 6 119 | 4,07% |
| mężczyzn | 3 002 | 49,06% |
| kobiet | 3 117 | 50,94% |
| WYZNANIE | ||
| mieszkańcy wyznania rzymskokatolickiego | 1 767 | 28,88% |
| mieszkańcy wyznania prawosławnego | 4 244 | 69,36% |
| mieszkańcy wyznania ewangelickiego | 0 | 0,00% |
| mieszkańcy innego wyznania chrześcijańskiego | 0 | 0,00% |
| mieszkańcy wyznania mojżeszowego | 108 | 1,76% |
| mieszkańcy innego wyznania | 0 | 0,00% |
| mieszkańcy wyznania niewiadomego | 0 | 0,00% |
| NARODOWOŚĆ | ||
| mieszkańcy narodowości polskiej | 1 418 | 23,17% |
| mieszkańcy narodowości białoruskiej | 4 121 | 67,35% |
| mieszkańcy narodowości niemieckiej | 0 | 0,00% |
| mieszkańcy narodowości żydowskiej | 58 | 0,95% |
| mieszkańcy innej narodowości | 522 | 8,53% |
| w tym Litwini | 472 | |
| w tym Rosjanie | 50 |
WYKAZ MIEJSCOWOŚCI GMINY BERSZTY W 1921 ROKU
| NAZWA |
CHARAKTER |
UWAGI |
| Babin (Babino) | leśniczówka | |
| Babin (Babino) | wieś | |
| Berestowica | wieś | |
| Berszty | wieś | siedziba gminy do 1939 roku |
| Bieńki | zaścianek | do 1931 roku |
| Bór | zaścianek | |
| Brzozowy Mostek | zaścianek | |
| Ciemne Błoto | wieś | do 1931 roku |
| Dudki | wieś | do 1931 roku |
| Hłuszniewo | wieś | |
| Iwacze | zaścianek | |
| Jakubowicze | wieś | do 1931 roku |
| Jelniki | kolonia | |
| Karawiszki | zaścianek | |
| Kobiele | wieś | |
| Kościewicze | osada | |
| Koźliszki | leśniczówka | |
| Krasne | zaścianek | |
| Kropiwnica | wieś | do 1931 roku |
| Krzywula | zaścianek | |
| Kucy Las | wieś | do 1931 roku |
| Lipinki | wieś | |
| Łózki | zaścianek | |
| Mostejki | wieś | |
| Mostejki | leśniczówka | |
| Motora | leśniczówka | |
| Motyle | wieś | |
| Najkuliszki | leśniczówka | |
| Nowa Ruda | wieś | |
| Nowiszcze | wieś | do 1931 roku |
| Nowosiółki | wieś | |
| Ogorodyszcze | tartak | |
| Ogorodyszcze | zaścianek | |
| Orłowa Góra | osada | |
| Owsianica | wieś | |
| Perewieś | leśniczówka | |
| Piłownia | wieś | |
| Podbereszty | wieś | |
| Podkobielna | leśniczówka | |
| Pogorenda | nadleśnictwo | |
| Pogorenda | zaścianek | |
| Pogorzelec | wieś | do 1931 roku |
| Promek | leśniczówka | |
| Przydługie | wieś | |
| Romanowo | wieś | do 1931 roku |
| Ryski | leśniczówka | do 1931 roku |
| Ryski | zaścianek | do 1931 roku |
| Siniacówka | wieś | do 1931 roku |
| Smuga | zaścianek | |
| Suchary | wieś | |
| Szczeniec | wieś | do 1931 roku |
| Szkleńsk | wieś | |
| Szumy | wieś | |
| Ścieżka | zaścianek | |
| Uhły | wieś | |
| Zabłocie | wieś | |
| Zamosze | kolonia | |
| Zamościany | wieś | do 1931 roku |
| Zasada | zaścianek | |
| Żabinka | zaścianek | |
| Żubrowo | zaścianek | do 1931 roku |
| Żubrówka | zaścianek |
Źródło: Pierwszy powszechny spis ludności z 1921 roku. Powiat Grodno (str. 31)
ZMIANY ADMINISTRACYJNE W LATACH 1922-1939
Po 1921 roku do gminy Bereszty zostały włączone następujące miejscowości:
- Daszki
- Dołga
- Łoza
- Dziwicza
- Mogiła
- Grug
- Horaczy Bór
- Horodyszcze
- Kurgany
- Las Kobyli
- Nowiszcze
- Mchy
- Puste Błoto
- Razulka
Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 30 III 1931 roku o zmianie granic województwa nowogródzkiego i białostockiego (Dz.U z 1931 r. nr 41, poz. 359) z gminy wiejskiej Berszty w powiecie grodzieńskim wyłączono następujące miejscowości:
- Bieńki,
- Ciemne Błoto,
- Daszki,
- Dołga
- Łoza,
- Dudki,
- Dziwicza Mogiła,
- Grug,
- Horaczy Bór,
- Horodyszcze,
- Jakubowicze,
- Krasne,
- Kropiwnica,
- Kucy Las,
- Kurgany,
- Las Kobyli,
- Nowiszcze,
- Motyle,
- Mchy,
- Pogorzelec,
- Puste Błoto,
- Razulka,
- Romanowo,
- Ryski,
- Siniacówka,
- Szczeniec,
- Zamościany,
- Zubrowo,
- Ugły
Zostały one rozdzielone pomiędzy trzy gminy wiejski z powiatu szczuczyńskiego województwa nowogródzkiego: Sobakińce, Nowy Dwór, Ostryna.
